VALERİ KURTU İLE BERLİN'DE...

VALERİ KURTU: “ÇILDIRMAK İSTEMİYORSAN MİZAHLA YAŞAYACAKASIN”…

(CUMHURIYET PAZAR DERGİ - 11 OCAK 2009)

Halis Dokgöz, Valeri Kurtu, Hayati Boyacıoğlu, BERLİN

Karikatürcü arkadaşım Hayati Boyacıoğlu ile birlikte Berlin buluşmamızda karikatürün duayenlerinden Valeri Kurtu’nun Berlin’de yaşadığını öğrenmemle birlikte nasıl görüşebilirim diye düşünmeye başlamıştım ki sevgili Hayati istersen seni görüştüreyim dedi. Bir öğleden sonra Valeri Kurtu oldukça şirin evinde; eşi ve çocuğu ile birlikte bizi kabul etme inceliğini gösterdi. Evi yeşil bir bahçeye bakan kutu gibi küçük ama işlevselleştirilmiş, girişten itibaren heykeller, keramikler, tablolar, ödüller ve karikatürlerle bir müzeyi andırıyordu. Müzeden farklı olarak ortam sıcak ve rengarenkti. Valeri Kurtu Moldova’dan Berlin’e sonradan göç etmiş ve Almancası çok iyi olmadığından sorularımı Türkçe sordum, Hayati Almancaya çevirdi, eşi Rusçaya çevirdi ve tersinden bir döngü ile tekrar Türkçeye çevrildi. Eşinin birkaç dakika gözden kaybolması ile birlikte hazırladığı taze havuç suları eşliğinde sorularımızı yanıtladı.

Cumhuriyet Pazar Dergi, 11 Ocak 2009

Karikatür sanatı dışında yaşamınızda diğer sanat dalları ile ilişkiniz ne düzeyde?
Sanatı birbirinden ayırmak çok mantıklı değil, sanatın tüm dalları ve alanları ile ilgiliyim. Yaşadığım mekandan başlayarak kullandığım ev araç ve gereçleri, masa, sandalye hatta mobilyaları bile kendim tasarlarım ve yaparım. Keramik, resim, portre çalışmaları yanında karikatür başlı başına ayrı bir ilgi alanım.

Karikatür özellikle Türkiye’de eğitimi alınan bir alan değil sizin bu konuda bir eğitiminiz oldu mu? Karikatüre nasıl başladınız?
Kinematografi çizgi film alanında Moskova’da akademiyi bitirdim. Sinema için gerekli kostüm, duvar, bahçe vs. sahne sanatlarının uygun yapılması ve yapılandırılmasına ilişkin eğitim aldım. Bu alanda eğitimim 6 yıl sürdü. Akademi öncesinde 4 yıl kadar sanat kolejine devam ettim ve burada da teknik çizerlik yeterliliği kazandım. Sonuç olarak akademiden sinema ve çizgi film bölümünü bitirdim. Sonrasında 2 yıllık bir eğitim daha alarak çizgi film rejisörlüğü yaptım ve bu alanda ödüller aldım. Süreçte para kazanmak için karikatür çizdim ve karikatür yarışmalarına katıldım, ödüller aldım.

Cumhuriyet Pazar Dergi

Karikatürde çizgi anlayışınız nedir? Karikatürde temel felsefeniz nedir?
Karikatürde espri, çizgi, renk ve desen bir bütün olmalı. Karikatürün uluslar arası evrensel bir dil olduğuna inanıyor ve çizimlerimi bu doğrultuda yapıyorum. Yazısız mesaj veren sanatsal estetik kaygılarla eserlerimi üretiyorum. Ancak talep üzerine istenirse yazılı ve ticari amaçlara yönelik karikatür ve desen çalışmaları da yapıyorum. Çünkü ben bir profesyonelim ve yaşamımı buradan kazanıyorum. Yani bir kendi içsel bütünlüğüm için çiziyorum bir de hayatta kalmak için çiziyorum.

Karikatüre başlarken hangi çizerlerden etkilendiniz? Şimdilerde hangi noktadasınız?
Danimarka’dan Herald Bistro, Fransız Damien Glez, Polonya’dan Peter Bruegel, Çek Adolf Born en çok etkilendiğim çizerler. Belki etkilenişimden olacak çizgilerimde ayrıntıların büyük önemi vardır. Desenimi ve çizgilerimi ayrıntılar üzerine kurgularım. Ayrıntı çizmek kağıdı tek tek işlemek en büyük tutkum. Yeni çizerlerden de çok şey öğrendim ve de öğreniyorum ama özellikle ön plana çıkarmak istediğim biri de yok.

Türk karikatürü hakkında ne düşünüyorsunuz?
Özellikle son dönemlerde Türk karikatüründe bir hareketlenme bir canlılık göze çarpıyor. Türk karikatürünü çeşitli yarışmalar, sergiler ve internet ortamından izliyorum. Karikatür sanatında bir yerinizin olduğunu yarışmalar ve ödüllerden de gözlüyoruz. Türk karikatürünü keyifle selamlıyorum.

Kitabını imzalarken...

Kurtu’ya göre dünya nereye gidiyor?
Dünya batıyor! Ancak bu batış mizah dolu ve tabi ki içinde ironiyi de barındırıyor. Bu mizah bu humour olmazsa yaşamak da olanaklı olmayacaktı zaten. Çok sevdiğim ve zaman zaman yaşamda tutunmayı ve ayakta kalmamı sağlayan bir atasözü var “Çıldırmak istemiyorsan mizahla yaşayacaksın”. Çünkü hayat yıldan yıla daha da zorlaşıyor ve gittikçede çekilmez bir hal almaya başlıyor. İyi ki mizah var demeden kendimi alamıyorum ve bu durumlarda tek sığınağım karikatür oluyor.

Karikatür sanatının geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?
Günümüzde ne yazık ki karikatürcülerin dişi yok, çünkü kavga etmekten korkuyorlar. Gazete ve dergiler sesleri yükselmeye, eleştirel çalışmaları yayınlamaya çekiniyorlar, bir nevi siniyorlar. İnsanlar doğal olarak korkuyorlar. Karikatürcüler de bu gelişmeyi saptadıkları ve sezdikleri için gazete ve dergilerin istekleri doğrultusunda sorun(!) yaratmayacak türden şeyler çiziyorlar. Şu an editoryal karikatürü fotoğraf olarak bile değerlendirebiliriz, sanki bir dolgu malzemesi.

Karikatür: Valeri Kurtu

Özgür şeyler çizmek için ya interneti kullanırsın ya da yaşamını kazanacağın özgür bir işin olamaz ve iflas bayrağını çekersin. Zaman zaman parlak bir fikir geliyor ve hiç kimseye satamayacağını biliyor, buna rağmen ya çizip bir köşeye koyuyorsun ya da boş ver deyip çizmiyorsun. Örneğin Avrupa Birliği konusunda çizdiğim bir karikatürü Berlin’de ismini vermek istemediğim bir gazeteye götürürdüm. Editör, karikatürü görür görmez aman aman diyerek sanki kızgın bir ateşi eline tutuşturmuşum gibi gerisin geri karikatürü elime tutuşturdu. İnsanın insan olmasından utanası geliyor bu durumlarda. Sonra bu karikatürüm İtalya’da önemli bir yarışmada ödül aldı.

Karikatür: Valeri Kurtu

Karikatür çizerken nereden besleniyorsunuz, kaynaklarınız nedir?
Bu soru sık karşılaştığım sorulardan biri. Yaşamdan, birebir yaşadıklarımdan, okuduklarımdan besleniyorum. Yaşamdan daha öğretici ne olabilir ki?
Teşekkür ediyoruz.

Valeri Kurtu kimdir?

1956 yılında Moldova’da doğdu. Moskova’da Sanat Fakültesi sinematografiden (WGIK) derece ile mezun oldu (1982). Çizgi film alanında uzmanlaştı. Avrupa Karikatürcüler Birliği Federasyonu (Feco) üyesi oldu (1986).

Rusya ve Moldova’da sanatçılar birliğinin üyesi oldu (1990). İki komedi filminde Butshumul Chishinau'yla çalıştı. Hindistan ve Nepal'de çalıştı (1990).

Kurtu çalışırken...

Çalışmaları Ciparusch (Moldova), Krokodil (Moskova), Urzika, Moftul Romin, Flakera, (Romanya), Romanya Libera, Eulenspiegel (Almanya) gibi gazete ve dergilerde yayınlandı.

Çalışmalarını halen bağımsız bir sanatçı olarak Berlin'de Europa Zentr, Eulenspiegel, Stiftung Warentest’de sürdürüyor. Çizgi film konusunda sanatsal yönetici ve danışman olarak çalışmaktadır. Eşi ile birlikte Berlin’de bağımsız bir sanatçı olarak bir atölyesi ve sanat galerisinde çalışmaktadır. Valeriu Kurtu, katıldığı uluslar arası yarışmalarda 50’nin üstünde ödül kazandı. Uluslar arası yarışma ve festivallerde jüri üyelikleri yaptı.

Önemli bazı ödülleri;

Ödülleriyle...

1991 Kostinesht (Romanya) 1.lik ödülü
1992 Olen (Belçika) Büyük ödül
1992 Skopje (Makedonya) Altın Kupa
1992 Edinburgh (İskoçya) Büyük ödül
1995 Bordighera (Italya) Altın kupa
1998 Langnau (İsviçre) 1.lik ödülü
2001 Porto (Portekiz) 1.lik ödülü
2003 Taipei (Tayvan) 1.lik ödülü
2004 Istanbul (Türkiye) 1.lik ödülü
2005 Ankara (Türkiye) 1.lik ödülü

(CUMHURIYET GAZETESİ "PAZAR DERGİ" 11 OCAK 2009)